W niewielkiej miejscowości Ostrykół, ukrytej wśród pól i lasów, stoi niezwykły świadek minionych wieków — drewniany kościół, którego historia sięga znacznie dalej, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Początki tej świątyni sięgają 1538 roku, kiedy to wybudowano tutaj pierwszy kościół ewangelicki. Sama wieś została wówczas lokowana na prawie chełmińskim, choć już wcześniej — bo w 1522 roku — pojawiła się w spisach podatkowych, co świadczy o jej dynamicznym rozwoju.
W połowie XVII wieku Ostrykół doświadczył jednej z najtragiczniejszych kart swojej historii. W 1656 roku, podczas wojny polsko-rosyjskiej, miejscowość została najechana przez oddziały tatarskie podległe hetmanowi Wincentemu Gosiewskiemu. Był to czas bitwy pod Prostkami — jednej z kluczowych batalii tego konfliktu. Wieś niemal całkowicie spłonęła. Tragiczny bilans był porażający: około 95 mieszkańców zostało zamordowanych, a aż 1326 osób uprowadzono w jasyr. Tylko nielicznym udało się powrócić z niewoli.
Zniszczeniu uległ również pierwotny kościół. Jednak lokalna społeczność, mimo ogromu cierpienia, nie poddała się. W 1667 roku rozpoczęto odbudowę świątyni — i to właśnie ten barokowy, drewniany kościół przetrwał do naszych czasów. Dziś stanowi nie tylko miejsce modlitwy, ale również żywe muzeum historii, przechowujące ślady dawnej sztuki, kunsztu i niezłomnego ducha wspólnoty.
Świątynia zachwyca barokową sylwetką oraz niezwykłą atmosferą wnętrza. Jej indywidualne cechy architektoniczne i wyposażenie sakralne zasługują na szczególne wyróżnienie:
- Ołtarz główny, pochodzący z 1683 roku, to prawdziwa perła sztuki sakralnej XVII wieku, bogato zdobiony i zachowany w znakomitym stanie.
- Barokowe organy, wykonane w 1799 roku, do dziś wzbudzają podziw zarówno wyglądem, jak i brzmieniem, które niegdyś rozbrzmiewało po całej dolinie.
- Świecznik z głową jelenia, datowany na około 1700 rok, to unikatowe dzieło rzemiosła, łączące motywy religijne i myśliwskie — nawiązanie do symboliki lasu i polskiej przyrody.
Cała konstrukcja kościoła została wykonana z drewna, bez użycia gwoździ metalowych. To świadectwo niezwykłego kunsztu cieśli tamtych czasów oraz dowód głębokiego szacunku dla natury i lokalnych tradycji budowlanych.
Życie religijne i społeczne wokół świątyni rozkwitało przez kolejne stulecia. Już w XVI wieku, niedługo po wzniesieniu pierwotnego kościoła, przy parafii powstała wiejska szkoła, w której dzieci z Ostrykół zdobywały pierwsze podstawy edukacji pod opieką duszpasterzy.
Dziś drewniany kościół w Ostrykół to nie tylko miejsce kultu, ale również pomnik wytrwałości, pamięci i tożsamości lokalnej społeczności. Przekraczając jego próg, wkraczamy w świat, w którym historia oddycha ciszą starych belek i szeptem modlitw zapisanych w powietrzu. To przestrzeń, gdzie przeszłość wciąż jest żywa, a każdy detal wnętrza opowiada własną opowieść.
Ostrykół przypomina, że nawet największe tragedie nie są w stanie zgasić ducha wspólnoty i wiary. Drewniana świątynia z 1667 roku pozostaje tego najpiękniejszym dowodem.
Autor: Rafał Karaś