Cudnochy z niemieckiego Zudnochen a od 1938 roku Siebenhoefen to wieś sołecka w gminie Mikołajki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Wieś leży w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich w odległości około 5 km na północny wschód od Baranowa, około8 km od Mikołajek i około 18 km od Mrągowa. Przez Lipowo, Baranowo i Cudnochy biegnie linia oddzielająca region Pojezierza Mrągowskiego od regionu Wielkich Jezior Mazurskich.
Historia
Początki wsi sięgają 1435 roku, kiedy to Gerlach von Meritz, ówczesny wójt Rastemborka (obecnego Kętrzyna), nadał Mikołajowi Cudnochowi 20 włók (ok. 150 ha) na prawie chełmińskim, z prawem połowu ryb na jeziorze Dobegast (obecnie jezioro Tałty), z obowiązkiem dwóch służb w zbroi oraz świadczenia płużnego (płużne to rodzaj daniny pobieranej w zbożu).
Nazwa wsi pochodzi od nazwiska jej założyciela. W 1435 roku wieś podlegała starostwu w Rynie. W 1785 roku było tam 14 dymów ( gospodarstw domowych), w 1815 – 17 dymów i 100 mieszkańców, w 1838 – 18 dymów i 111 mieszkańców. Sto lat później w 1938 roku administracja niemiecka w ramach akcji germanizacyjnej zmieniła nazwę wsi z Zudnochen na Siebenhöfen. Tuż przed II wojną światową we wsi mieszkało 109 osób.
Szkoły w Cudnochach nie ma i nigdy nie było. Dzieci tamtejsze uczęszczały do oddalonej o około 1,5 km szkoły w Faszczach, która istniała od 1736 roku. Od czasu likwidacji placówki młodzież z Cudnoch uczęszcza do Szkoły Podstawowej w Baranowie.
Żółw błotny
Sołectwo Cudnochy leży na terenie „Mazurskiej Ostoi Żółwia Baranowo”. Ostoja ma szczególne znaczenie ze względu na silną populację żółwia błotnego. Liczebność dorosłych osobników na jej terenie szacowana jest na 250-350 sztuk.
Żółw błotny jest jedynym naturalnie występującym w Polsce gatunkiem żółwia. Nie jest on wcale mały; samice osiągają długość pancerza do 20 cm i wagę ponad 1 kg. Samce są mniejsze, długość ich pancerza sięga 17 cm, a waga ciała do 0,7 kg.
W dawnych czasach na ziemiach polskich żółwi było o wiele więcej niż obecnie. Z czasem żółwi zaczęło ubywać, głównie przez osuszanie terenów podmokłych. W roku 1935 rozporządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, żółw błotny został uznany za gatunek chroniony. Warto wiedzieć, że północna granica występowania żółwia błotnego jest na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Południowa zaś znajduje się w północnej Afryce.
Żółw błotny zamieszkuje płytkie i mocno zarośnięte zbiorniki wody stojącej lub wolno płynącej. Żywi się owadami, ślimakami, kijankami, niekiedy rybami, padliną i roślinami. Jaja składają żółwie w maju lub na początku czerwca, na polach uprawnych i na nieużytkach rolnych na obszarach o lekkiej, piaszczystej glebie.
W Polsce żółw błotny jest gatunkiem rzadkim, lecz (jak twierdzą badacze) nie jest skrajnie zagrożony wyginięciem. Ostatnie badania wykazały, że radzi sobie u nas dobrze i każdego prawie sezonu wydaje na świat potomstwo.
W Cudnochach zakończono prace związane z montażem stałego ogrodzenia wokół uznanego za najcenniejsze w północno-wschodniej Polsce lęgowisko żółwia błotnego.
Dzień dzisiejszy
Od marca 2019 roku sołtysem w Cudnochach jest Danuta Zabłocka. Pani sołtys pochodzi z byłych Kresów Wschodnich RP. Po przyjeździe do Polski zamieszkała we wsi Lipowo w gminie Piecki, gdzie poznała swojego męża Marka, z którym w 1995 roku wzięła ślub.
W 2009 roku Danuta i Marek Zabłoccy przeprowadzili się do Cudnoch, gdzie prowadzą gospodarstwo specjalizujące się w hodowli bydła mlecznego. Posiadają troje dzieci, z których najstarszy syn pracuje a córka jest studentką.
We wsi funkcjonują dwa gospodarstwa specjalizujące się w produkcji mleka, jedno w hodowli bydła mięsnego i jedno specjalizujące się w uprawie zbóż. Jest tam także jedno gospodarstwo agroturystyczne. Część mieszkańców wioski pracuje poza miejscem zamieszkania, część utrzymuje się z emerytury lub renty, jeszcze inni prowadzą własną działalność gospodarczą.
Sklepu we wsi nie ma, mieszkańcy po podstawowe produkty wybierają się do Faszcz, a po większe zakupy do Mikołajek lub Mrągowa. Cudnochy posiadają własne ujęcie wody, która dociera do wszystkich gospodarstw domowych we wsi a także do do gospodarstw w Faszczach, Jorze Wielkiej i Baranowie.
Własnej świetlicy mieszkańcy wsi nie posiadają, w razie potrzeby korzystają ze świetlicy w sąsiednich Faszczach. Instalacji kanalizacyjnej we wsi nie ma, są natomiast zbiorniki przydomowe.
Dzieci z Cudnoch do szkoły w Baranowie dowozi autobus szkolny.
Koło Łowieckie „Śniardwy” w Mikołajkach posiada w Cudnochach swój domek myśliwski, w którym znajduje się izba z trofeami myśliwskimi. Izba ta stanowi jedną z tamtejszych atrakcji turystycznych.
Plaży we wsi nie ma, najbliższa znajduje się w Faszczach nad jeziorem Jorzec.
Przez wieś biegnie trasa rowerowa pn. „Szlak Grodzisk Pruskich” prowadząca z Mikołajek przez Mrągowo, Świętą Lipkę do Giżycka.
Jednym z zadań jakie postawiła przed sobą sołtys Danuta Zabłocka jest urządzenie w Cudnochach miejsca postojowego z tablicami informującymi turystów, gdzie się znajdują i jaka jest historia miejscowości. Oprócz tego miały być ławeczki i parking dla samochodów.
Zdaniem pani sołtys, przydałby się we wsi także chodnik dla pieszych.
W 2018 roku Urząd Gminy Mikołajki zakupił dwie bramki i ustawił je na wiejskim boisku sportowym. Od tej pory młodzież tutejsza spędza chętnie czas wolny grając w piłkę. Zdarza się, że piłka mocno kopnięta zamiast w bramce ląduje w okolicznych bagnach.
W pobliżu boiska sportowego usytuowano plac zabaw dla dzieci. Obiekt jest wyposażony w karuzelę, zjeżdżalnię, huśtawki, piaskownicę itp.
Mieszkańcy Cudnoch, gmina Mikołajki oraz Centrum Kultury „Kłobuk” w Mikołajkach, zorganizowali latem 2019 roku w Cudnochach imprezę pod nazwą „Rodzinny Piknik Edukacyjny”. Uczestnikami imprezy oprócz gospodarzy byli mieszkańcy sąsiednich wsi: Baranowa, Jory Wielkiej i Faszcz. Wesoła zabawa trwała aż do wieczora, wszyscy a najbardziej dzieci dobrze się bawili.
Pani sołtys Danuta Zabłocka dziękuje w swoim imieniu i w imieniu wszystkich uczestników imprezy jej organizatorom, wyrażając nadzieję, że „Rodzinny Piknik Edukacyjny” zawita do Cudnoch jeszcze nie raz. Wiem od pani sołtys Danuty Zabłockiej, że mieszkańcy Cudnoch nie są zbyt zamożni, lecz są sympatyczni, przyjaźni i chętni do współpracy za co jest im niezwykle wdzięczna.
Rajd Polski
Każdego roku latem przetacza się przez wieś kawalkada samochodów uczestniczących w Rajdzie Polski. Nie wszystkim zapewne wiadomo, że rajd którego trasa prowadzi przez Cudnochy jest drugim po słynnym Rajdzie Monte Carlo najstarszym rajdem samochodowym na świecie.
Jest to także najbardziej prestiżowa i największa w Polsce impreza w sportach samochodowych.
Pierwsza edycja rajdu odbyła się w 1921 roku. Trasa wiodła z Warszawy do Białowieży. Na starcie stanęło wówczas… sześć samochodów a pierwszym zwycięzcą był Tadeusz Heyne jadący samochodem marki Dodge.
W roku 1926 i w latach 1931-1936 rajd z powodu kryzysu gospodarczego nie odbył się. Później przerwała go wojna.
Po wojnie Rajd Polski wystartował w 1947 roku. W roku 1948 patronat nad zawodami objął prezydent Bolesław Bierut.
Od 2005 roku Rajd Polski odbywa się na Mazurach a bazą zawodów są Mikołajki.
W latach 2010-2013 impreza była rundą Mistrzostw Polski i Mistrzostw Europy, a w 2013 roku także Mistrzostw Litwy. Od 2014 do 2017 roku Rajd Polski ponownie był rundą Rajdowych Mistrzostw Świata. Po problemach z kibicami i bezpieczeństwem na odcinkach trasy rajdu w 2017 roku władze FIA (Międzynarodowej Organizacji Samochodowej) zrezygnowały z rundy mistrzostw świata w Polsce na rzecz Rajdu Turcji. Obecnie Rajd Polski przebiega po szybkich i technicznych, szutrowych trasach województwa Warmińsko-Mazurskiego, między innymi w okolicach wsi Cudnochy.
Andrzej Badurek