Cierzpięty to wieś sołecka w gminie Piecki położona na skraju Mazurskiego Parku Krajobrazowego o ok. 5 km na południe od Piecek i o ok. 20 km od Mrągowa. Miejscowość przecina droga powiatowa biegnąca od drogi krajowej nr 59 do drogi wojewódzkiej nr 610 i wsi Dobry Lasek. Sołectwo Cierzpięty obejmuje swoim zasięgiem część terenów nad jeziorem Mokrym z osadą Kosowiec.
Jezioro Mokre (z niem. Mucker See) jest jeziorem rynnowym, największym na Pojezierzu Mrągowskim. Powierzchnia zbiornika wynosi 814,78 ha, długość – 7 760 m, szerokość maksymalna – 1 570 m, głębokość – 51,00 m. Na jeziorze znajduje się 5 wysp o powierzchni łącznej 5 ha.
Jezioro od Mrągowa dzieli odległość około 20 km. Linia brzegowa zbiornika jest dobrze rozwinięta, dno piaszczyste, częściowo porośnięte roślinnością wynurzoną, brzegi wysokie i miejscami strome. Przez jezioro wiedzie „Szlak Rzeki Krutyni”. W wodach Mokrego złowić można: sielawę, leszcza, okonia, sieję, szczupaka, płoć, karpia, wzdręgę i węgorza. Od niedawna, wzrasta w jeziorze liczba siei. Jest to związane z budową kolektorów ściekowych, do których podłączane są gospodarstwa wiejskie i liczne ośrodki wczasowe położone nad jeziorami. Dzięki temu także samoistnie odradza się populacja sielawy.
W jeziorze Mokrym żyje bardzo rzadki, reliktowy gatunek skorupiaka – Pallase aqua dri spinoza, któremu udało się przetrwać okres zlodowacenia i jest przedmiotem zainteresowań naukowców.
Nazwę Jezioro Mokre ustalono urzędowo w 1950 roku.
Historia
Wieś Cierzpięty założył w 1570 roku Andrzej Jonasz, ówczesny starosta szesteński. Miejscowość powstała na 60 włókach (ok. 460 ha) na prawie chełmińskim jako wieś czynszowa, którą zabudowano w kształcie ulicówki.
W 1785 roku były tam 24 dymy (gospodarstwa domowe), w 1815 – 55 dymów i 208 mieszkańców, w 1838 – 45 dymów i 263 mieszkańców.
W roku 1906 dotychczasową nazwę wsi Czierspienten zmieniono na Zollernhöhe.
W 1939 roku wieś liczyła 358 mieszkańców.
Szkoła jednoklasowa powstała w Cierzpiętach przed 1740 rokiem. W roku 1818 uczęszczało do niej 39 uczniów. W 1935 roku do szkoły – wówczas już dwuklasowej – uczęszczało 79 dzieci, których nauczało dwóch nauczycieli. W tym czasie, wieś należała do parafii w Nawiadach. Od 1945 roku miejscowość nosi nazwę Cierzpięty. Gustaw Leyding w „Dziejach Wsi”, wyraża opinię, że nazwa wioski przywędrowała wraz z osadnikami z innych Cierzpięt, z ówczesnego starostwa ryńskiego lub z Mazowsza.
Ostatni autochtoni opuścili miejscowość pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku.
Warto wiedzieć, że z Cierzpięt pochodzi Hans Tiska, zasłużona osoba dla kultury regionu. Tiska był pedagogiem, archeologiem, historykiem i muzealnikiem. Urodził się 2 kwietnia 1892 roku w Cierzpiętach, jako szóste dziecko z dziesięciorga dzieci w rodzinie. Wykształcenie zdobył uczęszczając do szkół: w Piszu i w Szczytnie. Podczas pierwszej wojny światowej brał w niej udział jako sanitariusz. Po wojnie pracował jako nauczyciel, następnie rektor Gimnazjum w Szczytnie. W 1924 roku założył i kierował „Heimat Museum” (Muzeum Ziemi Ojczystej) w Szczytnie. Prowadził badania archeologiczne oraz wykopaliska m.in. na terenie powiatu mrągowskiego.
Interesował się także etnografią, walcząc o zachowanie dziedzictwa kultury Mazur. W 1942 roku zamieszkał w Olsztynie gdzie pracował jako radca szkolny. 21 stycznia 1945 roku, w czasie gdy wojska radzieckie zajmowały przedmieścia Olsztyna, rodzina Tiska opuszczała miasto, udając się jednym z ostatnich transportów do Niemiec. On wcielony do Volkssturmu pozostał w mieście. Żonę i dzieci odnalazł w grudniu 1946 roku. W roku 1969 zamieszkał w Freiburgu i tam w tym samym roku zakończył życie.
Dzień dzisiejszy
Sołtysem sołectwa Cierzpięty jest Anna Gołaś sprawująca ten urząd trzeecią kadencję.
Obecna sołtys pochodzi z Górowa Iławeckiego. Mieszkanką Cierzpięt jest od 2012 roku. Państwo Anna i Stanisław Gołasiowie są obecnie na rencie. Anna w przeszłości pracowała jako krawcowa, Stanisław prowadził gospodarstwo rolne. Anna Gołaś 2018 roku uznana została za najlepszego sołtysa hminy Piecki. Uważa, że tytułu tego nie otrzymałaby bez zaangażowania mieszkańców sołectwa, na których pomoc zawsze może liczyć, i którym serdecznie za to dziękuje.
Przed 1945 rokiem w domu, w którym mieszkają Gołasiowie, mieścił się niemiecki Urząd Celny. Przed domem natomiast rośnie dąb posadzony w 1933 roku z okazji dojścia do władzy Adolfa Hitlera.
Sołectwo Cierzpięty liczy159 mieszkańców. Funkcjonują tam dwa liczące się gospodarstwa rolne i cztery agroturystyczne. Większość mieszkańców utrzymuje się z pracy poza miejscem zamieszkania.
Woda z wodociągu gminnego dociera do wszystkich gospodarstw domowych.
Cierzpięty posiadają ogrodzoną i zagospodarowaną należycie plażę wiejską nad jeziorem Mokrym z własnym pomostem, wiatką i ławeczkami. Jest we wsi boisko sportowe oraz dobrze wyposażony plac zabaw dla dzieci.
Mieszkańcy wsi wykorzystując środki z tzw. funduszu sołeckiego pobudowali wiatę, w której odbywają się zebrania i imprezy wiejskie. Sklepu we wsi nie ma, lecz jest restauracja, gdzie oferują smaczne dania. Czasy gdy do wsi dojeżdżały codziennie autobusy przeminęły. Obecnie kursują tylko autobusy szkolne, które służą jako środek transportu również innym mieszkańcom wioski. W dni wolne od zajęć szkolnych żaden autobus do Cierzpięt nie zajeżdża.
W ewidencji zabytków gminy Piecki figuruje 18 budynków z terenu wsi Cierzpięty. Wśród nich jest jeden budynek z końca XIX wieku, piętnaście z początku wieku XX, jeden z roku 1921 i jeden z 1929 roku. Większość budowli wiejskich utraciła swój pierwotny charakter w wyniku przeprowadzanych remontów i modernizacji.
Niespełna 1 kilometr od wioski, nad jeziorem, w lesie sosnowym skryła się stanica wodna. Obiekt, który należał do Z P O „Warmia” w Kętrzynie, od 2003 roku jest w rękach prywatnych. Ośrodek posiada plażę z pomostami i kąpieliskiem strzeżonym. Bazę wczasową stanowią domki rozmieszczone w lesie. Najczęstszymi gośćmi ośrodka są rodziny z dziećmi. Wiele spośród tych osób przyjeżdżało tutaj ze swoimi rodzicami. Mówią, że ukochali to miejsce i teraz sami będąc rodzicami zabierają swoje dzieci na letni wypoczynek właśnie tutaj. Stanica przyjmuje także grupy zorganizowane, zarówno w sezonie wakacyjnym jak i poza nim.
Ośrodek jest ogrodzony, posiada restaurację, stołówkę, barek, plac zabaw dla dzieci, boiska, sprzęt sportowy, wypożyczalnię łodzi, kajaków i rowerów.
Na terenie stanicy znajduje się pole namiotowe i miejsca dla przyczep campingowych. Posiada również całoroczny budynek usługowo-mieszkalny i własną oczyszczalnię ścieków.
Andrzej Badurek