W lutym 1993 r w lokalnej gazecie ukazało się ogłoszenie „Zapraszamy osoby interesujące się Kresami na spotkanie w dniu 18.02.1993r. o godz.16.00 w Miejskim Domu Kultury ”Zodiak” w Mrągowie”.
Historia powstania Oddziału Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w Mrągowie/ także historia powstania Festiwalu Kultury Kresowej
Inicjatorem i organizatorem spotkania był p. Ryszard Bitowt, nauczyciel i społecznik. Przybyło 14 osób. Były to osoby emocjonalnie związane z Kresami. Na spotkanie został zaproszony ówczesny członek Zarządu Głównego Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w Toruniu, także prezes oddziału w Kętrzynie – Józef Czekan. Przedstawił on zebranym założenia i cele dot. działalności Stowarzyszenia jakim jest Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej i zaproponował założenie koła.
Po merytorycznej dyskusji postanowiono, że w Mrągowie, wzorem Kętrzyna, powstanie oddział Stowarzyszenia Kresowego. Pierwsze robocze zebranie odbyło się miesiąc później. Ludzie byli dumni, że tworzą coś nowego, pożytecznego w przestrzeni Mrągowa. Zebrani złożyli deklaracje członkowskie, ustalili terminy spotkań, wysokość składek członkowskich, powstał też ogólny zarys działalności. Postanowiono nawiązać kontakt ze Związkiem Polaków na Litwie. Pierwszym prezesem Stowarzyszenia został Ryszard Soroko, wiceprezesem – Teresa Szepetowska, sekretarzem – Leopold Zdanowicz, skarbnikiem – Lech Osiński. W skład zarządu weszli – Ryszard Bitowt, Bolesław Cup, Aniela Dobielska. Komisje rewizyjną stanowili – Bożena Skórzewska, Stanisław Siwik, Jan Reginia.
Oddział TMWiZW został zgłoszony w Toruniu (siedziba Zarządu Głównego), a organizacja zaczęła stawiać swoje pierwsze kroki. Nawiązano kontakty z olsztyńskim oddziałem TMWiZW oraz organizacjami Polaków w Wilnie, na Wileńszczyżnie i w Grodnie. Kontakty te miały na celu współpracę kulturalną i pomocową.
W pierwszych dwóch latach działalności, spotkania członków Towarzystwa odbywały się raz w miesiącu. Głównym celem była pomoc Polakom na Kresach – organizowano wówczas zbiórki książek, słowników, pomocy naukowych, przyborów szkolnych. Były też niewielkie zbiórki artykułów spożywczych, konserw itp.
w 1994 roku na spotkaniach Towarzystwa zaczęto zastanawiać się nad stworzeniem dużej imprezy kulturalnej mającej związek z Kresami, na wzór Kwiatów Polskich – imprezy kulturalnej organizowanej w Wilnie przez Jana Mincewicza. W zamyśle członków Towarzystwa było, aby stworzyć coś, co stanowiłoby przeciwwagę do Festiwalu Piknik Country.
Pojawiło się jednak wiele wątpliwości dotyczących zarówno natury organizacyjnej jak i finansowej. Pomysł jednak nabierał kształtów. Członkowie entuzjastycznie podeszli do tematu festiwalu. Ówczesny prezes Stowarzyszenia Ryszard Soroko oraz p. burmistrz Otolia Siemieniec podjęli zdecydowane działania zmierzające do stworzenia, nikomu nieznanej, międzynarodowej imprezy kresowej.
Dużą rolę w Tworzenie Dzieła Kresowego włożył nieodżałowany dr Stanisław Mitraszewski – prezes Organizacji Federacji Kresowych w Polsce.
To o nim mówi się jako o ojcu Festiwalu Kultury Kresowej. Wielokrotnie podkreślał, że Festiwal powinien swoim zasięgiem objąć całe Kresy, nie tylko część litewską.
Faktem jest, że pomysł stworzenia, o bliżej niesprecyzowanym charakterze, imprezy kulturalnej wyłonił się na zebraniach Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, ale ten pomysł dojrzał i nabrał charakteru pod wpływem starań Stanisława Mitraszewskiego miłującego Kresy, ich kulturę i tradycje.
Wiele serca w organizację włożyła p. burmistrz Mrągowa Otolia Siemieniec. Zawdzięczamy jej nawiązanie kontaktów z Programem 2 Telewizji Polskiej, Senatem RP i wieloma instytucjami samorządowymi i kulturalnymi. Ryszard Soroko – prezes TMWiZW , bardzo zaangażował się nawiązywanie kontaktów z Polakami na Kresach – Litwie, Ukrainie, Białorusi.
Pierwszy Festiwał Kultury Kresowej odbył się w dniach 10-13 sierpnia 1995r. Zapoczątkował go recital Czeslawa Niemena i był ogromnym świętem dla Gości Kresowych, cieszących się przyjazdem do Macierzy, jak również dla nas – gospodarzy i organizatorów. Artyści, muzycy, rękodzielnicy, plastycy zostali entuzjastycznie przyjęci w Mrągowie.
Zapadła decyzja o kontynuowaniu Festiwalu w latach następnych, co nie było /i nie jest do tej pory/ sprawą prostą. Obowiązywały określone przepisy prawne, a Stowarzyszenie mrągowskie, aby móc pozyskiwać dotacje i dofinansowanie, musiało posiadać osobowość prawną.
Taka osobowość prawną TMWiZW oddz. W Mrągowie uzyskało w 2002 roku. Od tego też czasu wykonuje wiele działań związanych z organizacją i finansowaniem imprezy festiwalowej.
Festiwał Kultury Kresowej to wydarzenie wyjątkowe. Od ponad ćwierćwiecza umacnia i promuje polską kulturę. Jego najważniejszą zasługą jest ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego na byłych Kresach. Bo Festiwal to nie tylko piosenki i tańce, lecz również wystawy rękodzieła, malarstwa i rzeźby, spotkania z literaturą, poezją, dziennikarzami wielu polskich czasopism. Festiwal jest dla Polaków z byłych Kresów, jak i dla nas, zamieszkałych w Macierzy, nadal żywą i niezwykle istotną częścią naszej historii. To od nas zależy czy ten kresowy depozyt przechowamy i przekażemy kolejnym pokoleniom. Tradycja i kultura na Kresach jest żywą skarbnicą naszej polskiej tożsamości.
Na naszych terenach – w mieście, powiecie, regionie mieszka wiele tysięcy ludzi mających kresowe korzenie i dla nich jak i wszystkich Kresowian zamieszkujących różne zakątki świata, Festiwale Kultury Kresowej odbywające się w naszym mieście są sentymentalną podróżą do ziemi, którą musieli opuścić, a do której zawsze ich pamięć wraca.
cdn.
Hanna Szymborska